Drieling

Een man en een vrouw.
Ze leerden elkaar kennen, ze voelden een thuis in elkaar, het thuis voelde goed en ze trouwden.

Beiden waren excentriek. Beiden waren kluizenaars. Einzelgangers. Vreemden in de wereld om hen heen.

Zij was luidruchtig, maar stil van binnen.
Hij was zwijgzaam, en ontkende de stormen in zijn hart.

Zij was de dromer.
Als kleuter een klein blond engeltje in de wei, cherubijntje met madeliefje in de hand, de beentjes vooruit, het rugje recht, de grote ogen in de verte en naar binnen starend.
Zo was ze gebleven. Ze droomde en werkte, en werkte en droomde.
Puur was ze, en onbedorven, zeiden sommigen. Leuk, maar vreemd, zeiden anderen. Een heks, zei een medemoeder eens, en verbood verdere vriendschap tussen wederzijdse dochters.
Ze kwam uit een gezin van wetenschappers. Artsen en fysici. Iedereen was briljant, iedereen had talenten, maar zij kon niets - zo voelde ze het althans. Ze voelde zich dom, lelijk, ze had geen recht op bestaan maar ze deed wat ze kon.

Hij was een boekenwurm. Hij was de bebrilde professor met geen belangstellingen dan de wetenschap en de kunsten.
Zo klein, zo timide, zo frêle. Kleine grapjes, met kleine lachjes.
Hij was één dag naar de kleuterschool gegaan. Daarna had hij zijn kaakjes op elkaar geklemd, zijn hoofd in zijn nek gegooid en duidelijk gemaakt dat het niets voor hem was en dat hij niet terug zou gaan. Hij ging ook niet terug, en behield zijn koppigheid. Zo broos als hij oogde, zo sterk was zijn wil.
En zoals de kleuterschool niet beviel, zo ook verliet hij de studie rechten en de studie kunstgeschiedenis. Hij besloot het zelf te doen, en spoedig behoorde hij tot de top binnen zijn vakgebied.
Hij trouwde vanuit huis, en zij was zijn eerste liefde.

Twee kleine kleutertjes leerden elkaar kennen. En twee kleine kleutertjes groeiden op.

Ze waren gelukkig samen. Ze waren vrienden, ze waren geliefden, ze waren elkaar.
Hij aanbad haar.
Zij verzachtte zijn gespannen trekken.

Ze kregen een kind, een dochter, en samen waren ze gelukkig. Ze waren vrienden. Ze waren elkaar.
Het kind was gespannen. Het kind was oud. Het kind was ziekjes. Het kind had gilbuien, driftbuien, waarin ze alles om haar heen kapotsmeet. Zo hard schreeuwde dat buren de politie belden.
Maar zij schertste: met twee zulke ouders is ze nog goed gelukt.

Het kind was onzeker. Het kind werd gepest. Maar het kind was een vriend van haar ouders; het kind zweeg, wist niet te benoemen wat zo duidelijk verkeerd ging, en alles leek goed.

Met de jaren werd hij gespannener. Zijn lippen werden smaller, zijn kaken strakker, zijn rug als de staaf die hij als jongetje op zijn ruggegraat moest dragen.
En het kind werd zieker.
Het kind werd angstiger, onzekerder. Tot een punt waarop ze geen normaal leven meer leidde. Afhankelijker was dan ze ooit als klein kind kon zijn geweest. Zich geen eigen individu voelde, en zich niet meer veilig wist tenzij aan de rokken van haar moeder.

Het was het eeuwig onbegrepen gezin.
Zij was zo expressief, zo nadrukkelijk aanwezig, dat iedereen haar aanwees als grote boosdoener.
Van binnen was ze klein, onzeker; ze wilde niet opvallen, niet gezien worden, maar iedereen kende haar, zag haar, wees naar haar. En in hun aanklacht spraken ze haar eeuwige gevoel van niet-mogen-zijn aan, en ze nam de schuld op zich en droeg lijdzaam haar kruis. Zij zou moeten lijmen, moeten genezen, moeten zalven.
En de wonden stonken almaar meer.
Hij was zo stil, zo vriendelijk, zo ernstig, zo voorkomend, dat hij altijd buiten schot bleef.
Niemand vermoedde zijn koppigheid, de tyranie in huis. Zijn drift, zijn ongenuanceerde uitvallen, het feit dat hij geen verantwoordelijkheid wilde dragen. De verzamelwoede die langzaamaan het hele huis innam. Zijn ingehouden agressie die altijd voelbaar was, ook als hij vrolijk was.
En de dochter, ach, hoe kon er iets mis zijn, wezenlijk mis?
Ze was niet de standaard probleemjongere. Ze gebruikte geen drugs, spijbelde niet, had geen foute vriendjes, liep niet weg. Ze was beschaafd, voorkomend; dat ze op haar vijfentwintigste nog de driftbuien van een klein kind had konden zelfs de naaste buren nauwelijks geloven, ware het niet dat ze zo nadrukkelijk aanwezig waren. En ze kon het allemaal zo goed onder woorden brengen. Ja, die angsten.. de afhankelijkheid.. therapieën die niet hielpen, tot opname aan toe.. maar toch: ze was zo slim, zo vol zelfkennis, gezonde zelfspot, dat zou zichzelf wel rechtdraaien.

Nee - hoe kon er iets mis zijn, wezenlijk mis..?

De situatie escaleerde. Of nee: het systeem dat gezin heet draaide door, draaide dol, herstelde zich tot een nieuw, nog zieker evenwicht, werkte zich weer op naar een punt van doordraaien, kwam weer in evenwicht. Het leek altijd nog erger te kunnen.
Maar het werd onhoudbaar.
Zij was wijzer geworden. Een sterkere vrouw.
Hij was het slachtoffer geworden van zijn eigen ontkennen. Zijn enige uitweg was een nog grotere ontkenning geworden, en zijn uitweg zou ieders ondergang worden.
Dus zij besloot haar leven in eigen hand te nemen.
Ze schreef zich in bij een woningbouwvereniging, ging weer naar school, besloot ìn, in plaats van mèt zichzelf te leven. En haar man schrok en bouwde het huis nog voller, en haar dochter schrok en klemde zich nog steviger vast.

Er kwam een huis vrij, althans: misschien, en ineens moest haast gemaakt worden.

Jullie zijn als de Balkan, zei eens een psycholoog; zolang er oorlog is met een buitenland verenigen jullie je en zijn de beste vrienden. Maar zodra er geen vijand meer is maken jullie elkaar af.
Hij had gelijk.
Als drie tortelduifjes zaten zij giechelend in de kuipstoeltjes van het stadhuis, te wachten op de nietigverklaring van het huwelijk.

In de films gaat een scheiding gepaard met oorlog. Verwijten, scheuring, hard tegen hard. Tranen met tuiten, verwijten over en weer. Strijd om de kinderen, om het geld, om de bezittingen.
Och, jij mag de koffiepot wel hoor, zei hij. En het servies.
Gemoedelijk fantaseerden ze gedrieen haar uitzet bij elkaar, en richtten haar nieuwe huis vast in.

De advocaat kwam een kwartier te vroeg.
Niemand had zich nog echt zorgen kunnen maken.
Hij was vast zijn brood aan het smeren, werk gaat gewoon door; zij maakte om de tijd te doden haar legpuzzel af. De dochter kwam net thuis van het sporten. Ze stapte onder de douche toen de bel ging. Toen ze eronder vandaan kwam zag ze nog net de boomlange advocaat naar buiten zwieren.

De papieren getekend, klaar voor verzending.
Krijgt zij het huis, dan zal ze weggaan.
Langzaamaan zal ze vertrekken.
Langzaamaan. Zeventwintig jaar vergroeiing, voorzichtig loswekend.
Iedereen zal gewond raken. Zwaargewond. Maar de knoop zal zich niet meer verstikken.