Levenskunst

Voor de lieve kleine grote man van Esther.

Toen ik negen was kregen we voor het eerst schoolzwemmen.
Elke vrijdagmiddag in de bus naar het zwembad. Vreemde kleedkamers met een in- en een uitgang en een rouleersysteem, dat ik met mijn gebrekkig ruimtelijk gevoel nooit kon plaatsen. Het leek of je bij binnenkomst in een totaal ander gebouw zat dan bij terugkomst uit het bad. Elke week weer voelde ik me verdwaald en gedesorienteerd, liep maar blind achter mijn klasgenoten aan.
Half uur zwemmen, terug naar die kleedkamers, al je kleren klef en plakkerig en zweterig om je lijf, náár nastomend. Haar dat je niet goed droog kreeg en dat de rest van de middag in je nek bleef druipen.

Het zwemmen zelf was een kleine hel.
Vier, hooguit vijf kinderen, in een klas van dertig, hadden nog geen diploma, maar ik was de enige die überhaupt nog nooit had gezwommen.

Ik durfde niets.
Niet van de kant springen, niet in het water zijn; niet staan, laat staan zwemmen. Niet op mijn buik, niet onder water, en zeker niet op mijn rug, waarbij ik steeds het gevoel had achterover te kiepen. Ook niet, of juist niet, met bandje: door het omhoogdrijven had ik het gevoel mijn evenwicht te verliezen, om te slaan.
Bijna cliché-matig strenge wrede badmeesters die me toebrulden, vanaf de kant een stok onder mijn nek duwden.

Verstijfd van angst, huilend op de rand van het bad. Het deed mijn bestaande status van buitenbeentje en meest gepeste leerling bepaald geen goed.
Het ging van kwaad tot erger, ik had elke vrijdag al bij voorbaat diarree van de spanning. Ging uiteraard, letterlijk en figuurlijk, geen meter vooruit.

In een schoolvakantie nam mijn moeder toen het besluit.
Hoe dan ook moest ik leren zwemmen.
Elke dag ging ze samen met me naar het zwembad. Ik zat in het water op haar schoot. Stond op haar benen. Hield me vast terwijl ik de natte wereld om me heen verkende. Zwom op haar rug mee, als een aapje. Langzaamaan zelfstandig: speelde met de matten, sprong. Dook! Leerde handstand op de bodem te maken, koprollen in het water, ringen opduiken.
Zwom en zwom en zwom tot ik blind en roodogig van het chloor niet meer kon.

In een mum van tijd was ik niet meer uit het bad weg te slaan.
En haalde ik mijn A, later mijn B-diploma.
Ging in de schoolvakantie in mijn eentje uren naar het bad, zwom en sprong en dook en hing. Hing drijvend op mijn buik, hoofd onder water, of dobberde rond op mijn rug. Nietsdoend. Gewoon, zijnd. De stilte, het gevoel van gewichtsloosheid, van veilige cocon die alleen van jou is.
Of, het andere uiterste: het zwemmen in zee. De kracht en de macht, het je laten meevoeren en overmeesteren. En toch winnen. Luctor et emergo.

Jaren zwom ik niet, twee jaar terug vond ik het terug.
En weer dat heerlijke gevoel van verstilling en rust, tegelijk de krachtmeting, het voelen van je lijf.
Zwemmen is een beetje dansen, vind ik. Dansen voor de strammen. Het gevoel van bevrijding, het wegvallen van alle barrieres. Schijnbaar eindeloze lenigheid en souplesse. Schoonheid, misschien niet in het uiterlijk van de bewegingen, maar zeker in het gevoel daarvan.
Inmiddels zwem ik niet meer. Dat heeft andere redenen, redenen die voor dit stukje niet relevant zijn.
Maar ik mis het, met heel mijn hart.

Ik ben een perfectionist. Ik krimp in elkaar als ik mensen hoor praten over 'lekker creatief bezig zijn', hobby-dichters die zeggen dat 'het gedicht zichzelf schrijft, als ik mijn gevoel maar laat stromen'.
Ik ben vóór hard werken, ware ambacht, scholing en studie. Ik zal de laatste zijn die van iets zal zeggen: 'Ah joh, als je er maar van geniet, het hoeft geen schoonheidsprijs te verdienen.'
Als je iets niet goed kunt doen, doe het dan maar niet. (Splinter, balk...)

Zo niet als het om zwemmen gaat.
Zwemmen, dat is water. Leven, voelen, zijn. Jezelf zijn.
Gewoon normaal zwemmen, dus buiten wedstrijdverband, is geen competitie. Geen strijd tussen leeftijdsgenoten. Die strijd ook niet waard.
Zwemmen, als verplichte les, is puur en alleen bedoeld zodat je niet verdrinkt als je onverhoopt in een sloot duikelt, door het ijs zakt, van je schip zwiept of door de zee wordt overvallen.
Als je jezelf van zinken kunt behoeden zwem je goed genoeg. Dan is het nut behaald, en kan het aangename beginnen.

Dus, lieve kleine grote man: geniet. Ontspan. Laat los.
Genieten, daar ben je goed in, schrijft je moeder.
Trek je niets aan van wat anderen kunnen.
Niet iedereen kan genieten. Genieten, da's een beetje een geheim. Net als zwemmen.
Ssst. Niet verder vertellen. Gewoon lekker doen.
Wie het geheim kent, die snapt het. En die anderen, die bekijken het maar.