Schatgraven

‘Screentest’, heet het programma. Het interview-programma waarin Lee Towers de zinssnede ‘op de kieper beschouwd’ gebruikte.

Tijdens één van mijn zoveelste zapreizen zie ik een decor dat me bekend voorkomt.
Is dat niet..?
Ik blijf hangen, gewoon omdat ik mijn bron-loze stukje zo toch wat slordig vind, en ik het mogelijk wat minder vaag kan laten zijn.

Er blijkt net een interview te zijn afgerond met een jonge vakbondsleider. Een moeilijk interview, zo zegt de presentator; want een lastig, precair onderwerp en hard te kraken noten, die vakbondsfiguren. Complimenten van de jury aan de interviewster, goed werk; en hartelijk dank aan de vakbondsleider. Het blijkt een piepjonge Paul Rosenmoller.
Ach, dat had ik graag willen zien!
Gewoon als eerbetoon, aan dat wat gemist is, blijf ik nog even hangen.

De volgende kandidaat is een jochie van 16.
Klas overgeslagen, nu net klaar met het gymnasium.
Arrogant betwetertje. Wim Bosboom, één van de juryleden, vindt hem prettig arrogant, moet om hem grinniken; ik vind hem vooral bloedirritant.
Maar hij gaat Boudewijn Büch interviewen. En ik ben beslist benieuwd hoe dàt gaat uitpakken.
Wel goed, eigenlijk. Moet zelfs ik toegeven.
Paul Witteman (nog met een bizar oranje-rood kapsel) zegt erg onder de indruk te zijn. Toen hij zelf, op zijn 28ste, voor het eerst op televisie kwam, lag er naderhand een plasje onder hem, zo zenuwachtig was hij geweest. Als je al op je 16e zo kunt interviewen: chapeau!
Het jongetje wint de kwalificatieronde en mag door naar de finale.

Als het programma afgelopen is besluit ik hem te googlen.
Wat is er geworden van deze journalist-in-de-dop?

Niets.

Of, dat wil zeggen: heel veel.
Tussen zijn 16e en 26e heeft hij gestudeerd: Oxford en Cambridge, Amsterdam. Het tijdschrift MillenniuM opgericht; stagiair en later vaste medewerker bij NRC Handelsblad geworden. Boeken geschreven.
In tien jaar tijd. Pas zesentwintig oud.
Geen grote loze woorden meer, maar opgegroeid, zijn ambities meer dan waargemaakt.
Van een jongetje een man geworden; betekenisvol, invloedrijk.

En toen kwam er, op een Hongaars landweggetje, een auto.

Joris Abeling.

Het raakt me, dieper dan ik voor mogelijk had gehouden.
Ik weet niet precies waaròm.
Is het omdat het juist vandaag is?
Precies twee jaar geleden, dat mijn eigen ‘Joris’ werd gecremeerd.
Mijn ‘Joris’, ook zo getalenteerd, zo waardevol, zo gemist.

Plotseling het besef hoe groot en hoe klein de wereld is. Ieder zijn eigen wereldje, en de hele wijde wereld vol van dergelijke microkosmossen.
Overal Jorissen. Onbekenden, naamlozen. Joris wie?!
Maar voor wie het weten: Die. Natuurlijk die. En hoe kan het dat je nog nooit van hem, of haar, hebt gehoord, hoe kunnen we ooit zonder hem verder?
Wie het weten, weten ook hoe groot het universele gemis is.
Wie het niet weten.. tsja..

Hetzelfde gevoel als ik zo vaak heb, als er een overledene wordt herdacht middels een uitgebreid In Memoriam.
Anil Ramdas, Jeroen Willems.
Mensen die ik hooguit van naam, van gezicht kende. Verder dan een ‘vind ik leuk’ was ik, in gedachten, nooit gekomen.
Totdat ik herinneringen lees, en wéét: vind ik meer dan leuk.
Veel meer dan leuk.
Raakt mijn hart, mijn ziel.
Het gevoel van gemis, van spijt. Dat ik me wel voor mijn kop kan slaan: had ik maar beter opgelet, had ik dat geweten, dat wat ik miste al die tijd al aanwezig was. Recht voor mijn neus.
En nu niet meer.

Overal Jorissen die overal ter wereld, op elk willekeurig moment, wegvallen.
Zonder dat jij of ik het weten: overal talent en schoonheid en rijkdom die ons ontvallen. Rijkdommen waarvan we ons niet eens bewust waren.

Overal naamloze passanten.
Die allemaal, wanneer ze wegvallen, ergens in iemands leven een eeuwig gapend gat achterlaten.

Joris Abeling.

En T.

De wereld weer een stukje armer.
Iedereen merkt het. Maar (bijna) niemand weet het.